万吉：在情绪与事实之间

当一名非穆斯林戴白色礼帽、腰系纱笼膜拜拿督公争议还未落幕，又来一宗教育部副部长张念群通过面子书广邀民众，为伊斯兰课纲提供意见的争议，引来一些穆斯林网民批评（张念群已撤文，并向负责该事务的国家教育顾问理事会道歉）。

一些穆斯林认为这两个课题非常敏感，甚至一些作出指责，可能要制造一种错误的印象，如果只是单看这些课题，伊斯兰地位似乎在希盟执政下日益受到侵蚀。

也许我们应该了解一些事情的发生，有时不是对或错的问题，而是涉及应该避免引起的情绪。避免引起这些情绪，是因为，在情绪中行事的人，无法作出合理的判断。如果不加以避免，将会产生许多不良后果。

伊斯兰文本中也提点，要注意这种情绪。《可兰经》曾指出，伊斯兰在麦加发展的初期，先知和友伴在祈祷诵读《可兰经》时被那些仇视伊斯兰的人们听到，他们嘲弄《可兰经》，侮辱降下《可兰经》的天使和谩骂上苍。他们的行为是基于仇恨的情绪与严重的偏见。

因此，《可兰经》第110条文指出，先知受指示诵经时不要太大声，以致其他人辱骂，同时也不要太小声，以致穆斯林都听不到；而是声量不要太强大也不太微弱。

伊斯兰服装来源

无可否认，诵读《可兰经》是宗教要求。这是当我们去清真寺并看到穆斯林祈祷时都知道的。然而，也应该考虑到他人的情绪，因此《可兰经》要求把诵经声量放小。

礼帽（Kopiah）用于遮头部，是阿拉伯人代代相传的传统服饰。如今阿拉伯世界的传统服饰，不仅仅是礼帽，还有缠头巾（serban）。先知穆罕默德在麦加传教前，还没信仰伊斯兰的阿拉伯社会，已有戴礼帽和缠头巾习俗。伊斯兰到来后，这传统依然维持，并维系到今天。

基于大多数伊斯兰学者来自阿拉伯世界，因此戴礼帽和缠头巾也被视为伊斯兰学者的服装。这也成为非阿拉伯世界的穆斯林社会，如伊朗、印度，和一些穆斯林聚居地的榜样。

对于马来西亚社会来说，阿拉伯服饰影响下，也日逐被视为伊斯兰服装。事实上，有时也有一些类型的衣服，与伊斯兰没有任何关联，也被视为伊斯兰服装，如马来装和纱笼。

当这种服饰观感形成后，就不惊讶，一名非穆斯林戴白色礼帽，腰系纱笼膜拜拿督公，会挑起穆斯林的情绪，被认为是对伊斯兰的侮辱。

伊斯兰文明包容性

在伊斯兰历史上，存在著穆斯林和非穆斯林融合一起为伊斯兰知识发展贡献。在阿拔斯（Abbasiyyah）王朝的时代，穆斯林国王就成立了世界知名的机构──智慧宫（图书馆及翻译机构）。一个将穆斯林和非穆斯林学者聚集在一起发展传统知识的机构。最重要的是给予几个著名的非穆斯林学者信任，如信仰基督教的艾萨奈因（Ishak bin Hunain），赋予重任──把希腊哲学翻译成阿拉伯语。

这些希腊哲学和逻辑学的翻译，让许多伊斯兰学者受惠。希腊文明与伊斯兰文明结合下，打造了伊斯兰黄金时代，其影响至今。这时代的著名人物包括，在医学、哲学、天文学及化学方面有卓越成就的伊本西那（Ibn Sina）；在天文学、地质学、化学和物理学方面的阿尔比鲁尼（al-Biruni）；在地理、数学和天文学方面的阿尔卡拉子密（al-Khawarizmi）；在逻辑、哲学、音乐等领域的阿尔法拉比（al-Farabi）。

因此，在伊斯兰教育方面寻求非穆斯林观点并没有错。非穆斯林的意见未必需要被接受，而只是聆听参考，谁知道，或许一些对伊斯兰教育发展是有利的。更何况，在此之前有不少伊斯兰的研究，也采纳了一些西方学者的观点。

无论如何，这不是问题所在。在马来西亚，这已成为一种情绪课题。一些不负责任者为了政治目的，利用这些课题煽动宗教和种族情绪，使人无法善用智慧。

总结而言，不只是上述两项课题，许多在社交媒体上流传的所谓伊斯兰课题，实际上都不是伊斯兰的问题，而是一些特定人士试图煽动起的情绪。

此外，基于马来西亚人结构是多元族群及宗教的，为了和谐共处，各方都应考量种族及宗教的情绪。同时，马来西亚不同族群的社会应加强彼此的了解，每个人都应努力打造和谐共处的环境。

《在情绪与事实之间》（Antara Sentimen Dengan Kebenaran）原文：

Tidak habis lagi isu seorang lelaki non-muslim sembahyang di tokong dengan memakai kopiah dan kain sarung, keluar pula isu satu hantaran Facebook Timbalan Menteri Pendidikan yang menjemput sebarang NGO, sama ada muslim mahupun non-muslim untuk hadir pertemuan dalam melakukan reformasi terhadap beberapa perkara dalam pendidikan Islam.

Sebilangan muslim di Malaysia menganggap dua isu ini amat sensitif. Malah tidak kurang juga yang menuduh – mungkin mahu mencipta persepsi buruk—kononnya Islam semakin terhakis di bawah kerajaan Pakatan Harapan hanya semata-mata melihat kepada isu ini.

Mungkin kita harus sedar bahawa sesuatu perkara yang terjadi itu, kadang-kala bukan soal benar atau salah, tetapi melibatkan sentimen yang wajar dielak. Elak itu kerana, orang yang bertindak secara sentimen, mereka tidak rasional dalam membuat penilaian. Jika tidak dielak, sudah pasti banyak keburukan besar yang bakal berlaku.

Dalam teks Islam pun, soal sentimen ini juga dipesan agar diambil perhatian. Al-Quran pernah menceritakan bahawa di awal Islam berkembang di Mekah, Nabi dan para sahabat menunaikan solat dengan membaca al-Quran sehingga didengari oleh mereka yang sudah sedia asal membenci Islam – mereka mencela al-Quran, maki malaikat yang membawa al-Quran dan hamun Tuhan yang menurunkan al-Quran. Tindakan mereka itu berasaskan sentimen kebencian – prejudis yang mendalam.

Dengan itu, turun ayat ke-110 dari surah al-Isra’ yang menyuruh agar Nabi saw tidak membaca al-Quran dengan nyaring sehingga melahirkan celaan manusia, dan tidak terlalu perlahan sehingga tidak didengari langsung oleh orang Islam, sebaliknya membaca dengan sederhana; tidak terlalu kuat dan tidak terlalu perlahan.

Tidak dinafikan bahawa membaca al-Quran dengan nyaring adalah tuntutan agama. Perkara ini kita akan tahu, apabila kita ke masjid dan melihat muslim menunaikan solat. Pun begitu, soal sentimen juga wajar diambil kira, makanya wahyu memerintahkan agar sentimen perlu diambil kira - memperlahankan suara bacaan al-Quran.

Pakaian Arab

Kopiah adalah penutup kepala yang merupakan pakaian tradisi Arab sejak turun temurun. Jika ke negara Arab pada saat ini pun, bukan sekadar kopiah, malahan lebih dari itu – berserban pun menjadi pakaian tradisi masyarakat Arab. Sebelum Nabi Muhammad saw memulakan dakwah Islam di Mekah pun, masyarakat Arab yang tidak beragama Islam pun sudah memakai kopiah dan serban. Ia berlanjutan juga sehingga pada era Nabi mula berdakwah, malah sehingga hari ini.

Memandangkan kebanyakan ulama Islam dari kalangan masyarakat berbangsa Arab, menjadikan kopiah dan serban dianggap sebagai pakaian ilmuwan Islam. Ia menjadi teladan bagi masyarakat Islam yang bukan berbangsa Arab, seperti dari Iran, India dan beberapa tempat yang diduduki penduduk Islam.

Bagi masyarakat Malaysia, pengaruh pemakaian Arab sedikit demi sedikit dianggap sebagai pakaian Islam. Bahkan, kadangkala ada beberapa jenis pakaian yang tiada kaitan dengan Islam pun, sudah dianggap sebagai pakaian Islam, seperti berbaju Melayu dan berkain sarung.

Apabila persepsi pakaian itu sudah berlaku, tidak hairan wujud sentimen dalam melihat seorang lelaki yang sedang bersembahyang di hadapan tokong dengan memakai kopiah dan berkain sarung. Ia dianggap sebagai menghina Islam.

Pendidikan Islam

Dalam sejarah Islam pun, integrasi muslim dan non-muslim dalam keilmuan Islam sudah terbukti terjadi. Di era dinasti Abbasiyyah, kerajaan monarki muslim itu telah menubuhkan sebuah institusi ilmu terkenal dunia – Baitul Hikmah. Institusi yang menghimpunkan ilmuwan muslim dan non-muslim untuk mengembangkan tradisi ilmu. Yang paling penting, kepercayaan diberikan kepada beberapa tokoh ilmuwan yang tidak beragama Islam seperti Ishak bin Hunain yang beragama Kristian – beliau menterjemah beberapa buah buku falsafah Yunani kepada bahasa Arab.

Hasil dari terjemahan buku falsafah dan mantik Yunani tersebut dimanfaatkan ramai ilmuwan Islam. Integrasi pengaruh Yunani dengan kefahaman teks Islam melahirkan tradisi ilmu yang hebat sehingga dimanfaatkan sampai hari ini. Antara tokohnya, Ibn Sina dalam bidang perubatan, falsafah, falak dan kimia; al-Biruni dalam bidang astronomi, geologi, kimia dan fizik; al-Khawarizmi dalam bidang Geografi, matematik dan falak; al-Farabi dalam bidang logik, falsafah, muzik dan sebagainya.    

Dengan sebab itu, meminta pandangan non-muslim dalam hal pendidikan Islam bukan sesuatu yang salah. Pandangan yang diberikan mereka bukan semestinya diterima, tetapi sekadar mendengar – mana tahu, ada antara pandangan itu boleh dimanfaatkan dalam pendidikan Islam. Apatah lagi, sebelum ini pun tidak sedikit juga padagogi pengajian Islam mengambil pandangan beberapa tokoh Barat sebagai rujukan.

Walau bagaimana pun, itu bukan soalnya. Di Malaysia, perkara ini sudah menjadi sentimen. Permainan politik dari pihak yang tidak bertanggungjawab – menjadikannya sebagai sentimen agama dan perkauman, sehingga kebijaksanaan manusia tidak dapat dimanfaatkan.

Penutup

Dari kupasan ini, dapat disimpulkan seperti berikut;

Pertama, bukan dua isu ini sahaja, malah terdapat banyak isu Islam yang berlegar dalam media sosial, hakikatnya bukan isu Islam, tetapi ia lebih kepada sentimen yang diciptakan oleh golongan tertentu.

Kedua, memandangkan kedudukan rakyat Malaysia yang berbilang kaum, bangsa dan anutan agama, sudah pasti faktor sentimen ini perlu diambil kira oleh semua pihak – demi hubungan harmoni sesama warganegara Malaysia.
Ketiga, hubungan saling memahami wajar disuburkan dalam masyarakat Malaysia. Setiap warganegara perlu saling mengukuhkan dalam usaha mewujudkan suasana harmoni sesama kita. (tamat)

• 万吉