万吉：勿称非穆斯林为Kafir

称呼非穆斯林为异教徒（kafir），是世界穆斯林社会常见的情况，特别是在马来西亚。然而，世界上组织规模最大，历史最悠久的伊斯兰组织，印尼的伊斯兰宗教师复兴会（NUI）日前发布指示，不应称呼非穆斯林为异教徒，称非穆斯林已可。

NUI的观点在印尼穆斯林社会引起极大回响，在马来西亚穆斯林社会也不例外。有支持，也有反对的声音。

NUI这个建议并不新鲜。在500年前，埃及学者伊本努占（IbnNujaim al-Misri）曾建议立法──酌定刑罚（takzir），对付称呼非穆斯林，尤其是犹太人和基督徒为“异教徒”的穆斯林。在他看来，称犹太人和基督徒为异教徒，会伤害他们的感受，从而影响民间关系。

2004年，来自埃及的世界知名伊斯兰学者尤索卡拉达维（Yusuf al-Qaradawi），也曾提出类似建议。他跟伊本努占的差别在于，其建议还没有到要制定法律的地步，而仅仅要求建立一个促进穆斯林和非穆斯林良好关系的机制。

不应一概而论

在《可兰经》和《圣训》的理解中，kafir是非常负面的字眼，其指的是有罪行，以及没有履行宗教义务的人，无论他们是不是穆斯林。因此，《可兰经》强调，暴君、不朝觐、不祷告的穆斯林、相互杀戮的人等，都可视为“异教徒”。然而，当马来社会对kafir一词的诠释不是基于《可兰经》和《圣训》时，问题就出现了。其诠解不是世代相传的观念。反之，他们将kafir这字眼理解为伊斯兰以外的异教徒。

大约900年前，来自伊朗的著名伊斯兰宗教师伊玛目加萨里（al-Imamal-Ghazali）曾解说，除了那些恶人，以及在抗拒合理及明智讲道的人士外，kafir字眼不应用在其他人身上。其诠解与《可兰经》非常符合。因此，他将非穆斯林分为两类：1，Kafir的非穆斯林；2，非Kafir的非穆斯林。

从他的结论可以理解，不是所有非穆斯林都是kafir。也就是说，有许多非穆斯林有良好行为，崇高道德，尊重宗教的多样性，并具有比大多数穆斯林更好的人道主义精神。

改称呼增进和谐

现居住在卡塔尔的尤索卡拉达维也通过其作品评论这一点。根据他的说法，其著作是为了回应对伊斯兰的偏见，尤其自2001年9月11日袭击事件后。在有关著作中，他解释了伊斯兰反对穆斯林发动的恐怖行为。

与此同时，他还解释了关于穆斯林和非穆斯林和谐生活的一些重要观点。因此，他建议勿使用“异教徒”的称呼，而以“非穆斯林”取代；甚至，将“zimmi”（友好异教徒）称呼替换为“公民”。

有趣的是，尽管他的观点并未得到阿拉伯世界许多伊斯兰学者的认可，但他仍然以经典里的论点来捍卫其观点。其中，他就指出《可兰经》不曾以异教徒来称呼非穆斯林，除了那一些敌视及对抗伊斯兰的人。他解释，在称呼友好的非穆斯林时，《可兰经》称呼“人”，或者“基督徒”，或“亚当之子”。

总结而言，从上所述，可以得出如下结论：首先，从《可兰经》语境，“异教徒”是含有贬义的，指的是那些邪恶的，不公正和不履行神所要求的责任之人群。其次，由于有好的非穆斯林，因此将“异教徒”字眼用于一般非穆斯林是不公平的。故此，NUI建议勿用“异教徒”来称呼非穆斯林。

第三，NUI的观点并不新鲜，几百年前，著名的伊斯兰学者，如伊本努占、伊玛目加萨里等也曾提过。近年来，除了NUI外，尤索卡拉达维也提过类似观点。

最后，虽然这些建议遭到反对，但有关的建议，是要穆斯林与非穆斯林加强友好关系、消除彼此偏见，进而和平共处。

《勿称非穆斯林为Kafir》（Kenapa tidak dipanggil “Kafir”?）原文：

Memanggil non-muslim sebagai kafir adalah suatu kebiasaan masyarakat muslim di dunia, terutama di Malaysia. Namun begitu, satu organisasi ilmuwan Islam terbesar dan tertua di dunia, Nahdatul Ulama Indonesia (NUI) mengeluarkan satu pesanan baru-baru ini – jangan lagi memanggil non-muslim sebagai kafir. Cukup dipanggil sebagai non-muslim sahaja.
Pandangan NUI itu mendapat respon besar dari kalangan umat Islam di Indonesia - tidak ketinggalan juga muslim di Malaysia. Ada yang menyokong, malah tidak kurang juga yang membantah.

Cadangan NUI ini bukan perkara baru. Dalam tempoh hampir 500 tahun dahulu, seorang ulama dari Mesir bernama Ibn Nujaim al-Misri pernah mencadangkan keperluan undang-undang – hukuman takzir - kepada muslim yang memanggil non-muslim – khususnya Yahudi dan Nasrani – dengan panggilan “Wahai Kafir”.  Pada beliau, memanggil “wahai kafir” kepada orang Yahudi dan Nasrani boleh menyebabkan hati mereka terluka, lantas menjejaskan hubungan sesama warga negara.

Pada tahun 2004, cadangan hampir sama juga pernah diluahkan oleh ulama terkemuka dunia, Dr.Yusuf al-Qaradawi yang turut berasal dari Mesir. Apa yang membezakannya dengan Ibn Nujaim, cadangan beliau itu tidak sampai perlu menetapkan undang-undang, tetapi cukup sekadar mekanisme mewujudkan hubungan baik antara warga muslim dan non-muslim.

Kafir

Dalam pemahaman al-Quran dan Hadis, kalimah kafir memberi maksud yang amat negatif – ia merujuk kepada orang yang melakukan kejahatan dan tidak menunaikan tanggungjawab agama -- tidak kira sama ada mereka adalah penganut Islam, mahupun yang tidak menganut agama Islam.

Justeru itu, al-Quran menyatakan bahawa orang yang melakukan kezaliman dikira sebagai kafir (Surah Al-Fath 38:29), orang yang tidak menunaikan ibadat haji sebagai kafir (Surah ali-Imran 3:97), orang yang tidak menunaikan solat sebagai kafir (hadis Tarmizi:2621(, orang yang berbunuhan sesama sendiri sebagai kafir (al-Bukhari: 48) dan banyak lagi.

Walau bagaimana pun, masalah berlaku apabila penafsiran kalimah “kafir” dalam budaya masyarakat Melayu tidak berasaskan al-Quran dan Hadis. Penafsiran kafir itu tidak lebih sekadar penerimaan persepsi yang diterima turun temurun. Dengan sebab itu, pemahaman kalimah “kafir” itu ditujukan kepada penganut agama selain Islam sahaja.

Kira-kira 900 tahun yang lalu, seorang ulama Islam terkemuka dunia yang berasal dari Iran, al-Imam al-Ghazali pernah menjelaskan bahawa, di samping orang-orang yang jahat, gelaran kafir tidak boleh diberikan kecuali terhadap orang yang menentang setelah diberikan penjelasan yang mantap dan bijaksana. Kupasan beliau ini amat selaras dengan ayat al-Quran - Surah al-Baqarah, ayat 111 dan 112.

Maka dengan sebab itu, beliau mengklasifikasikan non-muslim itu kepada dua: (1) non-muslim yang kafir, dan (2) non-muslim yang tidak kafir.

Dengan sebab itu, difahami dari kupasan beliau bahawa bukan semua non-muslim itu adalah kafir. Maknanya, apabila didapati amat ramai non-muslim yang mempunyai akhlak yang baik, etika yang tinggi, menghormati kepelbagaian anutan agama, malah mempunyai nilai kemanusiaan yang jauh lebih baik dari kebanyakan muslim.

Al-Quran tidak panggil “Wahai Kafir”

Dr.Yusuf al-Qaradawi, seorang ulama terkemuka yang berasal dari Mesir dan kini menetap di Qatar turut memberi komentar dalam hal ini, melalui salah sebuah karya besar beliau. Menurut ceritanya, karya beliau kemukakan ini sebagai respon terhadap fenomena Islamphobia – iaitu rentetan dari serangan 11 September pada tahun 2001.

Dalam karya tersebut, beliau menjelaskan berkenaan penolakan terhadap amalan pengganasan (terorisme) yang melibatkan orang Islam. Dalam pada itu, beliau turut menjelaskan beberapa perkara penting berkenaan hubungan harmoni dalam kehidupan antara muslim dengan non-muslim. Dengan itu, beliau mencadangkan agar tidak lagi digunakan panggilan “kafir”, sebaliknya digantikan dengan non-muslim; malah, digantikan panggilan “zimmi” kepada panggilan “warganegara”.

Menarik untuk direnung, walaupun pandangan beliau itu tidak disetujui ramai ulama Islam di negara Arab, beliau tetap mempertahankan pandangan beliau dengan beberapa hujah. Antaranya - dijelaskan bahawa al-Quran tidak pernah memanggil masyarakat non-muslim dengan panggilan kafir kecuali terhadap mereka yang mempunyai sikap berlawan dan bermusuhan.
Dalam komentar beliau lagi - apabila memanggil warga non-muslim yang baik, malah jauh dari melakukan kejahatan, al-Quran akan menggunakan panggilan “Wahai Manusia”, atau “Wahai Ahli Kitab”, atau “Wahai Anak Adam”.

Penutup

Dari penjelasan ini, dapat disimpulkan seperti berikut:

Pertama, panggilan “kafir” dari sudut bahasa al-Quran mengandungi maksud negatif – merujuk kepada amalan kejahatan, kezaliman dan tidak menunaikan tanggungjawab yang telah diwajibkan oleh Tuhan.

Kedua, memandangkan terdapat non-muslim yang baik, makanya tidak wajar gelaran “kafir” itu diberikan kepada warga non-muslim secara umum. Maka dengan sebab itu, NUI mencadangkan agar tidak lagi dipanggil warga non-muslim dengan panggilan “kafir”.

Ketiga, sebenarnya pandangan NUI ini bukan perkara baru. Ratusan tahun yang lalu, ia pernah dikemukakan dari beberapa orang ulama terkemuka dunia, seperti Ibn Nujaim al-Misri, al-Imam al-Ghazali. Di samping NUI, tokoh terkini yang mengemukakan pandangan ini adalah Dr.Yusuf al-Qaradawi.

Keempat, walaupun mendapat tentangan, tetapi ia dilihat bertujuan untuk mewujudkan hubungan harmoni dan menghindari prejudis antara muslim dan non-muslim dalam hidup aman damai.

• 万吉